Kwas hialuronowy - jak działa i dlaczego wykorzystuje się go w kosmetykach?

Kwas hialuronowy naturalnie występuje w ludzkim organizmie, ale niestety z wiekiem zaczyna go ubywać. To on odpowiada za właściwe nawilżenie skóry, jej elastyczność i zdrowy wygląd. Gdy zaczyna go brakować warto sięgnąć po kremy, czy serum z tym składnikiem.
Kwas hialuronowy (HA, z ang. hyaluronic acid, Hialuronian) to substancja, która występuje naturalnie w organizmie i należy do grupy związków o nazwie glikozaminoglikany (GAG). Jest znany głównie ze swoich właściwości nawadniających, ponieważ dosłownie chłonie wilgoć jak gąbka. Zaledwie 1 gram kwasu hialuronowego ma zdolność wiązania do 6 litrów wody (1), czyli nawet 1000 razy więcej niż sam waży. Najwięcej, bo ponad 50 proc., znajduje się w skórze, zwłaszcza jej warstwie kolczystej, natomiast nie ma go w ogóle w warstwie rogowej) oraz w skórze właściwej. Odpowiada za jej prawidłowe nawodnienie, a tym samym pomaga utrzymać jej jędrność i elastyczność. Jednocześnie chroni tkanki przed infekcjami bakteryjnymi (2). Jest kluczowym skladnikiem macierzy pozakomórkowej (ECM), czyli ważnego elementu strukturalnego tkanki łącznej. Kwas hialuronowy ze względu na swoje właściwości nawilżające jest też składnikiem mazi stawowej oraz chrząstek, znaleźć go można także m.in. w rogówce oka, płynie łzowym i ciałku szklistym, gdzie pełni m.in. funkcję ochronną. Głównie jednak nazwa tej substancji kojarzy się z zabiegami odmładzającymi. Ponadto ta substancja jest częstym dodatkiem m.in. do nawilżających kropli do oczu, występuje też w suplementach poprawiających zdrowie stawów oraz skóry. Jest to głównie spowodowane tym, że z wiekiem ilość kwasu hialuronowego maleje, co znacznie wpływa na cały organizm.

Czym skutkuje zanik kwasu hialuronowego?

Z badań wynika, że zawartość kwasu hialuronowego w skórze zaczyna spadać już w okolicach dwudziestego roku życia. Po pięćdziesiątce mamy go już o połowę mniej. (3) Pierwsze efekty niedoboru HA zauważamy po wyglądzie skóry, która zaczyna szybciej się przesuszać, staje się też bardziej wiotka. Pojawiają się też najpierw niewielkie zmarszczki, które z czasem zaczynają być coraz bardziej wyraziste, a także powoli zanika młodzieńczy owal twarzy. Zanik kwasu hialuronowego można zauważyć także po wyglądzie ust, bo stopniowo zmniejszają swoją objętość i zanika także tzw. naturalna czerwień wargowa (2). Zatem niedobór HA sprawia, że nasza skóra zaczyna się szybciej starzeć. Dodatkowo zmniejszająca się zawartość hialuronianu może prowadzić do pogorszenia kondycji stawów. Kwas hialuronowy jest istotnym składnikiem mazi stawowej i wpływa na jej prawidłowe nawilżenie, co zapewnia nam m.in. lepszą amortyzację. Gdy go ubywa, zaczynamy odczuwać bóle, z czasem może dojść do rozwoju stanów zapalnych, a nawet pojawienia się artretyzmu, co wpływa bezpośrednio na nasze gorsze samopoczucie. Ponieważ kwas hialuronowy występuje także w płynie łzowym, jego niedobór może powodować zespół suchego oka, czy częstsze zaczerwienienia. Jego odpowiednia ilość jest więc kluczowa dla organizmu.

Jakie są rodzaje kwasu hialuronowego?

Ten składnik jest powszechnie wykorzystywany w medycynie. Po raz pierwszy użyto go w okulistyce, dziś zakres jego działań jest dużo szerszy. Wszystko oczywiście zależy od postaci, w jakiej występuje ten składnik, bo może mieć on różną długość łańcucha, a przez to masę cząsteczkową. To właśnie od wielkości jego cząsteczek zależą jego funkcje i konkretne przeznaczenie. Wyróżniamy kilka postaci kwasu hialuronowego.

• Wysokocząsteczkowy Jak sama nazwa wskazuje charakteryzuje się dużą masą cząsteczek. Nie dociera więc on w głąb skóry, ale tworzy na jej powierzchni barierę, która zatrzymuje wilgoć. To rodzaj kwasu hialuronowego, często występujący w kremach na dzień, świetny składnik serum, maseczek, czy kremów pod oczy. Doskonale nadaje się do pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i dojrzałej, bo przy regularnym użyciu pomaga redukować zmarszczki i poprawia nawilżenie skóry.
• Niskocząsteczkowy Ten rodzaj charakteryzuje się tym, że cząsteczka kwasu hialuronowego odpowiada masie między 5 a 20 kDa (kilodaltonów). Składa się z krótszych łańcuchów, a więc ma zdolność przenikania w głębsze warstwy skóry. Ma szczególnie silne działanie nawilżające, przez co świetnie sprawdza się w pielęgnacji cery suchej i dojrzałej, bo wpływa także na poprawę jej jędrności. Niskocząsteczkowy kwas hialuronowy stosuje się w medycynie estetycznej, głównie do mezoterapii, gdzie podaje się go wykonując drobne nakłucia. To zabieg, który zwiększa nawodnienie skóry, jej regenerację i pomaga spłycić drobne zmarszczki.
• Usieciowany Ten rodzaj kwasu hialuronowego najczęściej wykorzystuje się w medycynie estetycznej. Proces usieciowania pomaga uzyskać trójwymiarową sieć cząsteczek. Dzięki temu ma większą gęstość i świetnie nadaje się do zabiegów wolumetrycznych. W miejscu podania pozostaje na dłuższy czas, dlatego to właśnie ten rodzaj kwasu hialuronowego stosuje się m.in. do powiększania ust, czy wypełniania większych bruzd, np. nosowo-wargowych.

  Jak działa kwas hialuronowy w kosmetykach?

  W większości produktów ten składnik wykorzystuje się w postaci wielkocząsteczkowej, a więc nie ma zdolności przenikania przez naskórek. Nie oznacza to jednak, że krem czy serum z kwasem hialuronowym nie działa skutecznie. Wręcz przeciwnie, bo kwas hialuronowy tworzy na powierzchni skóry niewidzialny film, ograniczający parowanie wody oraz wzmacnia jej barierę naskórkową. Najczęściej wykorzystuje się stężenie HA wynoszące od 0,1 % do 2%. Wyższe występują głównie w produktach do użytku profesjonalnego. Plusem stosowania produktów z kwasem hialuronowych jest jego wysoki profil bezpieczeństwa, ponieważ jest to jeden ze składników aktywnych, który praktycznie nie wywołuje podrażnień. W 2009 r. Cosmetic Ingredient Review dokonał przeglądu dostępnej literatury naukowej dotyczącej kwasu hialuronowego i uznał go za bezpieczny składnik kosmetyczny. (4) Kwas hialuronowy często występuje m.in. w kremach na dzień i na noc, które natychmiast sprawiają, że skóra staje się gładka w dotyku. Zapobiegają utracie wody, a tym samym przeciwdziałają nadmiernemu przesuszaniu się cery. Aby osiągnąć lepsze efekty nawadniające najlepiej sięgnąć dodatkowo po serum z tym składnikiem. To rodzaj produktu, które zwykle zawiera wyższe stężenie substancji aktywnych, jest bardziej skoncentrowany, a więc działa szybciej i skuteczniej. Dodatkowo serum ma zwykle postać żelu, lub jest lekko rozwodnione, a więc błyskawicznie się wchłania. Regularne stosowanie serum pomaga wygładzenie drobne zmarszczki, więc to świetny preparat odmładzający. Kwas hialuronowy idealnie nadaje się także do codziennej pielęgnacji delikatnej okolicy oczu. Skóra w tym obszarze jest wyjątkowo cienka i podatna na podrażnienia, a kremy z tym składnikiem zapewniają jest właściwe nawilżenie. Co więcej, ich regularne stosowanie pomaga wygładzić delikatne zmarszczki mimiczne wokół oczu, zmniejsza także widoczność cieni oraz niwelują opuchnięcia. Często kwas hialuronowy występuje często z innymi znanymi składnikami aktywnymi. Przykładowo w połączeniu z kolagenem poprawia nawilżenie oraz elastyczność skóry, z witaminą E działa przeciwrodnikowi, a z witaminą C sprzyja szybkiemu rozświetleniu cery i poprawie kolorytu. Kwas hialuronowy występuje także w duecie z peptydami, aby przyspieszyć regenerację skóry. Mogą mu też towarzyszyć ekstrakty roślinne, albo olejki, aby jeszcze lepiej wzmocnić barierę ochronną skóry. Z kolei gdy zestawimy go np. z hydrolatem z bławatka skutecznie łagodzi podrażnienia i zaczerwieniania. Jest to więc jeden z tych składników, które w połączeniu z innymi dają jeszcze lepsze efekty w profilaktyce anti-aging. Warto go więc stosować na skórę twarzy, aby zapewnić jej lepsze nawilżenie, elastyczność i młody wygląd na długi czas.

  Bibliografia:

1. dr n. chem. Joanna Orzeł - Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie
2. Joanna Dylewska-Grzelakowska - Kosmetyka stosowana, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, wyd. 2009
3. Journal of American Academy of Dermatology, AESTHETIC DERMATOLOGY, volume 74, Issue 5, suplement 1, AB18May 2016, https://www.jaad.org/article/S0190-9622(16)00202-4/abstract
4. https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/hyaluronic-acid/