Witamina E - źródło zdrowia i młodości
18.12.2024
Witamina E to jeden z najpopularniejszych składników anti-ageing. Nierzadko jest nazywana witaminą młodości. Jest silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu spowalnia procesy starzenia. Jednocześnie korzystnie wpływa na pracę serca, płodność. Po co jest nam potrzebna witamina E? Znamy ją jako witaminę młodości, płodności. Pod nazwą witamina E kryją się związki organiczne rozpuszczalne w tłuszczu należące do tokoferoli i tokotrienoli. (1) Od tego składnika zależy wiele procesów zachodzących w organizmie, jednak on sam nie jest w stanie wytworzyć niezbędnej ilości witaminy E. Dlatego tak ważne jest, by dostarczać sobie ją w diecie, lub w postaci suplementów. Witamina E jest także częstym składnikiem kosmetyków ze względu na swoje działanie anti-ageing.
Jaka jest rola witaminy E w organizmie?
Witamina E to prawdziwa skarbnica możliwości. Przede wszystkim jest dobrze znanym przeciwutleniaczem, który neutralizuje wolne rodniki. To związki, które nie tylko wpływają na szybsze starzenie się skóry, ale także zwiększają ryzyko wielu chorób, takich jak nowotwory, miażdżyca oraz odpowiadają za powstawanie stanów zapalnych (2). Skuteczną formą walki z nimi są właśnie antyoksydanty, w tym m.in. kwas α-askorbinowy (witamina C), karotenoidy, ale największe zasługi przypisuje się właśnie witaminie E. Skutecznie zapobiega utlenianiu witaminy A (beta-karotenu) i neutralizuje wolne rodniki (tamże). Warto wiedzieć, że pod ich wpływem "zły cholesterol" LDL staje się jeszcze groźniejszy, co przekłada się na rozwój chorób układu krążenia. Witamina E zapobiega utlenianiu się LDL, a tym samym rozwojowi miażdżycy, dlatego warto zadbać o jej obecność w diecie (3). Witamina E wpływa na zachowanie właściwych funkcji narządów rozrodczych zarówno kobiet, jak i mężczyzn, dlatego jest także nazywana "witaminą płodności" (1). Bierze udział w procesie owulacji, rozwoju komórek jajowych i zagnieżdżeniu zarodka, dlatego ma znaczenie w podtrzymaniu ciąży. W przypadku mężczyzn witamina E ma wpływ na produkcję nasienia i właściwe krążenie krwi (4). Ten składnik jest też zalecany do spożycia m.in. u chorych z mukowiscydozą, gdzie konieczna jest stała suplementacja m.in. witamin A, D, E, K, zwłaszcza u osób z objawami zewnątrz wydzielniczej niewydolności trzustki. (5) Nierzadko mówi się o witaminie E także w kontekście układu nerwowego. Jej odpowiedni poziom może zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, czy Parkinsona (1).
Gdzie występuje witamina E?
Na szczęście to jeden ze składników dość powszechnie występujących, bo jej bogate źródła występują zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Najwięcej witaminy E, czyli powyżej 30 mg/100 g, znajduje się w oleju słonecznikowym i pochodzącym z zarodków pszennych, a także w margarynach na bazie oleju słonecznikowego i orzechach laskowych. Dość sporo występuje także m.in. w oliwie z oliwek, oleju sojowym, rzepakowym, kukurydzianych, migdałach i nasionach słonecznika (6). To więc składnik, który dość łatwo sobie dostarczyć nawet na diecie wegetariańskiej. Witamina E jest też obecna w produktach pochodzenia zwierzęcego, a ok. 10 mg/100 g znajduje się m.in. w rybach takich jak mintaj, makrela, śledź, czy tuńczyk.
Czym skutkuje nadmiar witaminy E, lub jej niedobór?
Ponieważ występuje dość powszechnie w pożywieniu, niedobór witaminy E jest rzadko spotykany. Biorąc pod uwagę fakt, że w przypadku dzieci 4-8 lat wystarczy 7 mg tego składnika, a u osób dorosłych 15 mg, to mało prawdopodobne (1). Jednak ze względu na stosowanie modnych niskokalorycznych diet, ubogich w tłuszcze, bo są one niezbędne do jej wchłaniania. Objawem niedoboru witaminy E są m.in.
- kłopoty ze wzrokiem, czyli zwyrodnienia plamki żółtej (AMD) a także zwiększone ryzyko jaskry
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- spadek odporności
- problemy z płodnością Zdarza się, że trzeba stosować suplementy diety, m.in. krople lub kapsułki z witaminą E, m.in. wspomagająco przy miażdżycy, czy chorobie wieńcowej. Co ważne, na niedobór tego składnika są zwłaszcza narażone osoby chore na mukowiscydozę i celiakię, dlatego w ich przypadku ważne jest utrzymanie jej właściwego poziomu. Podobnie jak z niedoborem, trudno jest także o nadmiar witaminy E w organizmie, ale zdarzają się takie przypadki. Tu winny jest z kole najczęściej nadmiar suplementacji. Znaczne przekroczenie witaminy E (gdy przyjęta dawka dobowa przekroczy 1000 mg) może powodować m.in.
- bóle głowy
- ogólne osłabienie organizmu
- zaburzenia w gospodarce jelitowej,
- osłabienie mięśni i zaburzenia w ich funkcjonowaniu (7)
Dlaczego warto stosować witaminę E w kosmetykach?
Ze względu na działanie przeciwutleniające witamina E to częsty składnik kremów odmładzających, balsamów do ciała, w tym także produktów po opalaniu. Jako silny przeciwutleniacz spowalnia proces starzenia się skóry. Zabezpiecza ją m.in. przed negatywnymi skutkami szkodliwego promieniowania, działania dymu papierosowego, czy czynników środowiskowych (8). Ponadto witamina E jest rozpuszczalna w tłuszczach, dzięki czemu potrafi przenikać przez naskórkowy płaszcz lipidowy i dostaje się do skóry. Jednocześnie wzmacnia jej barierę ochronną i zabezpiecza przed utratą wody. Dzięki temu skóra jest nie tylko dobrze chroniona przed starzeniem, bardziej jędrna, ale także lepiej nawilżona. Nierzadko w kosmetykach witamina E występuje w połączeniu z witaminą C, co zapewnia jej jeszcze lepszy potencjał przeciwutleniający. Jednocześnie ten duet pomaga cerze pozbawionej blasku, świetnie rewitalizuje i zapewnia najlepszą profilaktykę przeciwstarzeniową.Bibliografia
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie - praca zbiorowa pod red. Mirosława Jarosza, Ewy Rychlik, Katarzyny Stoś, Jadwigi Charzewskiej, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020
- Źródła powstawania i oddziaływanie środowiskowe wolnych rodników - dr Monika Karbarz Zakład Fizyki i Chemii SGSP, Zeszyty Naukowe SGSP Nr 40
- Antyoksydanty i środki obniżające poziom cholesterolu zawarte w surowcach roślinnych wykazujące działanie przeciwmiażdżycowe - Dariusz Kuźnicki, Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2006, s. 2006-212
- Witamina E – działanie, właściwości i rola w organizmie. Gdzie występuje witamina E?https://diag.pl/pacjent/artykuly/witamina-e-dzialanie-wlasciwosci-i-rola-w-organizmie-gdzie-wystepuje-witamina-e/
- Jak leczy się mukowiscydozę? - https://ptwm.org.pl/pl/leczenie-mukowiscydoza
- Witaminy - praca zbiorowa pod red. prof. Jana Gawęckiego, Biblioteczka Olimpiady Wiedzy o Żywieniu, Zeszyt 5, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Poznań 2000
- Witamina E – gdzie występuje? Funkcje w organizmie, suplementacja, niedobór i nadmiar - mgr farm. Sylwia Smolińska–Kunicka
- www.kosmopedia.org/encyklopedia/tocopherol/